Bãi đá cổ Sa Pa được nhà khảo cổ người Pháp gốc Nga Victor Goloubev của trường Viễn Đông Bác Cổ phát hiện vào năm 1925. Ông đã đưa ra những giả thuyết giải thích về các hoa văn này [4].

Bãi đá trải rộng 8 km² với gần 200 khối đá là một di chứng về sự xuất hiện của con người ở đây từ xa xưa. Ở đây xuất hiện những hoa văn kỳ lạ trên đá với nhiều hình dạng: bậc thang, hình người, con đường, chữ viết v.v. có những rãnh tròn khá giống biểu tượng mặt trời, có hình nam nữ giao phối - biểu tượng sự sinh sôi, và rất nhiều những vạch kẻ lạ mắt. Tuy nhiên việc xác định nó xuất hiện khi nào và trải qua những bổ sung nào, giải mã ý nghĩa biểu tượng, thì chưa có kết quả thống nhất và mới chỉ dừng lại ở giả thiết.

Những khảo cứu trực tiếp ý kiến của dân cư địa phương, là người H'Mông ở bản Phố xã Hầu Thào thì cho rằng đây là "quyển sách" lớn nhất của tổ tiên để lại [5]. Một số nhà khoa học khác thì giả thiết đó là hình bản đồ cổ của người H'Mông [note 1] hoặc gần như là cuốn sách cổ giới thiệu về những trận đánh ngày xưa,...

Gần đây người ta lại phát hiện thêm những bãi đá cổ tương tự ở xã Tả Phìn (Lào Cai) và bãi đá cổ Nậm Dẩn (Xín Mần, Hà Giang) [note 2], cùng với những hoa văn và cách bài trí bí ẩn.

Năm 2006 nhà nghiên cứu Phillipe Le Failler[6] của trường Viễn Đông Bác Cổ dự định sẽ tiến hành dập lấy mẫu tiếp những bãi đá này. Và khi công việc hoàn thành, ông sẽ có trong tay hệ thống toàn bộ các mẫu hoa văn của các bãi đá cổ được phát hiện tại Việt Nam. Cùng với việc cập nhật dữ liệu thông tin và nghiên cứu trên máy tính, Phillipe tin rằng bí ẩn mà người xưa gửi gắm trên những viên đá này chắc chắn sẽ được giải mã trong tương lai không xa [4].